Sep 4, 2025
Spanningen op de werkvloer zijn geen uitzondering. Integendeel: in elke samenwerking, sluipen op termijn verschillen in tempo, visie, communicatie en belangen. Soms loopt dat wel los. Maar soms ontspoort het ook.
De escalatieladder van Friedrich Glasl is een bruikbaar model om te begrijpen hoe conflicten zich ontwikkelen, wanneer en hoe je gepast kan ingrijpen.
De 9 treden van conflict: escalatie
De escalatieladder telt negen treden, onderverdeeld in drie fasen. Elke fase vertelt iets over de aard van het conflict en wat er nog mogelijk is qua herstel.
Fase 1 – Win-Win (spanningen zijn bespreekbaar)
De eerste drie treden gaan over rationele meningsverschillen. Er is nog vertrouwen en partijen zijn bereid om het gesprek aan te gaan, al durft de toon soms al verharden.
Typisch gedrag dat partijen vertonen:
blijven vasthouden aan standpunten
communicatie wordt strategischer of men stopt met praten
er volgen acties die tot doel hebben het standpunt aan te tonen.
Wat werkt in deze fase?
In deze fase is het belangrijk om te investeren in het vermogen en de vaardigheden van mensen om spanningen te herkennen, te benoemen en er op een constructieve manier mee om te gaan.
Medewerkers en teams hebben vaak behoefte aan duidelijkheid over hun taken en verantwoordelijkheden, zowel individueel als gezamenlijk. Onduidelijkheid hierover leidt snel tot discussies en wrijving, omdat niet meer helder is wie wat doet en hoe je samen tot goede resultaten komt.
Fase 2 – Win-Lose (polarisatie en emotionele escalatie)
Treden 4 tot 6 zijn typisch voor situaties waarin de communicatie vastloopt:
er worden kampen gevormd
mensen proberen elkaar te overtuigen of onderuit te halen
risico op gezichtsverlies speelt een grote rol
de bereidheid tot echte dialoog daalt sterk
Wat werkt in deze fase?
In deze fase is het raadzaam om in te zetten op bemiddeling. Een neutrale derde partij helpt om de belangen terug op tafel te krijgen en de communicatie te herstellen. Bij MM Consultants werken we in deze fase nauw samen met Mediv, een erkend bemiddelingsinstituut.
Fase 3 – Lose-Lose (strijd en destructie)
De laatste drie treden zijn destructief: partijen willen vooral dat de ander verliest, desnoods ten koste van zichzelf. Er is nauwelijks nog bereidheid tot samenwerking of herstel.
Wat is hier nodig?
Informele oplossingen zijn meestal niet meer mogelijk, dus we komen hier al op het domein van een juridische interventie.
Waarom dit model zo waardevol is
Wat de escalatieladder zo krachtig maakt, is dat het je leert om vroeg te handelen. Het geeft taal aan wat vaak onbenoemd blijft: een vage wrevel, een botsing van waarden, een verzuurd overleg. Door vroeg in te grijpen, voorkom je dat relaties onherstelbaar beschadigd raken.
Bovendien biedt het een kader om interventies af te stemmen op de fase waarin je zit: geen zware bemiddeling voor een beginnend misverstand, geen teamcoaching wanneer sabotage aan de orde is.
Wat kan je als organisatie doen?
Herken de signalen: verharding, kampvorming, communicatie die stokt.
Weet waar je zit op de ladder: dat helpt om niet te over- of onderreageren.
Kies de juiste aanpak: begeleiding, bemiddeling of juridische stappen – afhankelijk van de fase.
Bij MM Consultants hanteren we dit model als onderliggend kompas. We begeleiden teams en organisaties in fase 1 via trajecten rond leiderschap, verandering en samenwerking. In fase 2 zetten we erkende bemiddeling in, samen met onze partners van Mediv.
En in alle fases geldt: een goed intakegesprek maakt het verschil. Soms blijkt het conflict minder diep dan gedacht. En soms is er net méér aan de hand dan zichtbaar is.
Tot slot: conflicten horen erbij, de aanpak maakt het verschil
Conflicten zijn geen teken dat er iets fundamenteel misloopt. Ze zijn een natuurlijk gevolg van samenwerking tussen mensen met verschillende achtergronden, waarden en verwachtingen. De vraag is niet of ze zich voordoen, maar hoe je ermee omgaat.
De escalatieladder van Glasl nodigt ons uit om niet blind op het vuur te reageren, maar te kijken naar het onderliggende patroon. En om interventies te kiezen die de-escaleren in plaats van te polariseren.
Wil je eens van gedachten wisselen over een spanningsveld in je team of organisatie? We denken graag mee.